De Ster, 1 februari 2005

 

Bewoners laten met “Commissie van Wijzen” hun spier­ballen zien

 

door Catharina van Esch  

De ‘Commissie van Wijzen’ was zeer stellig in haar oordeel over de plannen van de OntwikkelingsCombinatie Nieuw Crooswijk (een samenwerkings­verband tussen huiseigenaar WBR, projectontwikkelaar Proper Stok en aan­nemer ERA Bouw). “De wijze van aanpak lijkt nergens op”, “Het is schokkend dat er geen keiharde argumentatie is” en “De lokale democratie is in gevaar.” 

Op de dag dat de commissie Wijken en Buitenruimte met Wethouder Bolsius van Sociale Zaken ten stadhuize over het masterplan Nieuw Crooswijk in debat was gegaan, jongstleden 26 januari, liet de Federatie Bewonerscomités Nieuw Crooswijk (FBNC) diezelfde avond nog in buurthuis Nieuw Crooswijk aan de Kerkhoflaan een panel van deskundigen hun visie geven aan de pers op het door Adriaan Geuze (bureau West 8) ontwikkelde plan, waarvoor 1850 van de bestaande 2100 woningen moeten worden gesloopt om plaats te maken voor grotere en duurdere woningen. Samen brachten zij een stroom aan argumenten tegen doorvoering van de sloopplannen naar voren.  

‘De verkeerde ontwerper’

Andries van Wijngaarden, architect en jarenlang verantwoordelijk voor heel wat renovatie­plannen, heeft een dergelijk plan niet eerder gezien. “Er werd altijd van tevoren geanalyseerd wat er stond,” aldus Van Wijngaarden, “maar hier is van nauwkeurig onderzoek geen sprake geweest. Waar bij herstructurering ook altijd wordt uitgegaan van de bestaande structuur van de wijk, heeft Geuze daar bewust geen rekening mee gehouden. Ze hebben met hem ook de verkeerde ontwerper. Hij is landschapsarchitect. Het maken van een stedenbouwkundig plan vereist een heel andere manier van denken.  

‘Teken van onmacht’

Prof. ing. André Thomsen, hoogleraar Woningbeheer en woningverbetering aan de Technische Universiteit Delft: “De uitdaging ligt voor Adriaan Geuze alleen in het nieuwe, in het bestaande is hij niet geïnteresseerd.” Thomsen betoogde verder: “Hoe komt het dat in Neder­land de beste, gestapelde sociale huurwoningen worden gesloopt? Omdat ze niet genoeg opbrengen? Dat is belachelijk. Het ligt aan het beleid van de corporaties. Als je een markt­gericht vastgoedbeleid voert met hoge prijzen voor de grond, dan is de bereidheid om te slopen groot. Als je daarnaast negatieve sociale ontwikkelingen probeert op te lossen met bouwkundige middelen zoals sloop, is dat een teken van onmacht. Nieuwbouw is de goed­koopste en effectiefste manier van spreiding en uit angst voor verpaupering van de buurt, zoals bijvoorbeeld in de Dapperbuurt in Amsterdam tijdens de jaren ‘70 gebeurde, wil men de aanpak in één keer doorvoeren. De nuances spelen hierbij geen rol meer, terwijl die juist van zeer groot belang zijn. Het spel dat wordt gespeeld is een kwestie van spierballen geworden. Een spel om macht.” Thomsen stelt vervolgens de vraag: “Is dat erg? Ja,” antwoordt hij daar­na zelf, “dat is erg, want we kunnen ons deze aanpak niet permitteren. Het proces is namelijk niet meer te beheersen.” Hij verwijst naar de Betuwelijn, dat door de commissie Duijvestein werd onderzocht.

‘Luisteren naar bewoners’
Volgens plaatsvervangend secretaris van de VROM-raad en hoofdredacteur van het Tijd­schrift voor de Volkshuisvesting Dr. Vincent Smit kunnen de plannen niet van bovenaf opgedrongen worden aan de bewoners. “In iedere wijk is sprake van een bepaald type vraag. Er moet worden geluisterd naar de bewoners als consument en worden gewerkt aan hun keuze­vrijheid. Er kan niet op voorhand gezegd worden: er komen middeldure en dure woningen. Als je zegt hoe een wijk moet gaan worden in 2015 dan ben je niet meer geïnteres­seerd wat de vraag in bijvoorbeeld 2009 zal zijn. 

‘Megalomaan’

SP Tweede Kamerlid en ervaringsdeskundige Krista van Velzen –ze moest net als vele anderen haar woning in de Haagse Schilderswijk na vele protestacties te hebben gevoerd verlaten, zodat die konden worden gesloopt -is hier “om te zorgen dat de stemmen van de bewoners gehoord worden.” Van Velzen: “Dit geval is exemplarisch. In Nieuw Crooswijk is alle potentieel aanwezig om te voorkomen dat megalomane projecten als deze doorgevoerd worden. Hier kan het tij nog worden gekeerd. Nieuw Crooswijk kan als proeftuin ontwikkeld worden voor heel Nederland.” 

Alternatieven

Wat zijn de alternatieven?

Smit: “Onderzoek uitvoerig wat er moet aan verbetering moet gebeuren en ga gefaseerd te werk. Begin waar de problemen zijn. Het WBR heeft laten blijken dat ze bereid zijn om te investeren om de kwaliteit van de wijk te verbeteren. 
Thomsen: “Waarom worden de woningen niet tegen boekwaarde verkocht?” 
Van Velzen: “De gemeenteraad moet worden over­tuigd dat ze tegen dit plan moeten stemmen. Er staat electo­raal veel op het spel met de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar in zicht –wellicht een opsteker voor de bewoners van Nieuw Crooswijk.