Vieze
lucht blijft nieuwbouw hinderen
Nederland
krijgt van Europa meer tijd om te voldoen aan de normen voor schone lucht.
Maar of er nu volop gebouwd kan worden, is onzeker.
Door
onze redacteur
AR]EN
SCHREUDER
ROTTERDAM,
24 SEPT. Nederland kan weer gaan bouwen. Dat was de voorzichtige conclusie die
beleidsmakers deze week trokken uit de presentatie van de strategie van de
Europese Commissie om de lucht in Europa de komende vijftien jaar schoner te
maken. “We zijn redelijk tevreden”, zegt Cor LameIs, burgemeester van
Houten en voorzitter van de commissie milieu van de Vereniging Nederlandse
Gemeenten (VNG), die de afgelopen jaren sterk heft aangedrongen op maatregelen
om te voorkomen dat Nederland ‘op slot’ gaat als gevolg van de strenge
Europese normen voor schone lucht.
Nederland haalt de Europese normen voor fijn stof en stikstofdioxide
niet. Dat is “ongewenst”, zo schreef staatssecretaris Van Geel (Milieu,
CDA) deze week in een brief aan de Tweede Kamer, vanwege de effecten zoals
“vroegtijdige sterfte en verminderde longfunctie”. Misschien nog
alarmerender, althans voor bestuurlijk Nederland, is dat de afgelopen twee
jaar veel bouwplannen om deze reden zijn vertraagd, gewijzigd of geschrapt.
Uit een onderzoek in opdracht van het ministerie van VROM blijkt dat
bij ruim veertig procent van de enkele duizenden Nederlandse bouwplannen
“knelpunten” zijn. De lucht is er niet schoon genoeg om te kunnen wonen en
werken. De meeste van de knelpunten liggen in het zuiden, “grofweg ten
zuiden van de lijn Amsterdam, Amersfoort en Arnhem”, aldus het rapport. Het
ministerie van VROM heeft nu twaalf knelpunten tot pilot verheven waar nieuwe
regels en maatregelen een oplossing moeten bieden. Daaronder zijn het Centraal
Station van Utrecht, bebouwing langs de Amsterdamse rondweg A10-West, de
Tweede Maasvlakte, en nieuwbouwwijken in Den Haag, Rotterdam,
Hendrik-Ido-Ambacht en Ede.
Het kabinet trekt de komende tien jaar 900 miljoen euro uit om de lucht
schoner te maken. Het gaat om maatregelen zoals het stimuleren van roetfilters
bij dieselauto’s, het verlagen van de maximumsnelheden op autosnelwegen
en de introductie van ‘luchtwassers’ in de veehouderij.
Daarbij komen maatregelen op lokaal niveau. Tachtig Nederlandse
gemeenten maken plannen om iets aan de vuile lucht te doen. Een bekend
voorbeeld is dat Amsterdam oude vrachtwagens de toegang tot de binnenstad
ontzegt. Daarnaast komen er ook nog Europese ‘bronmaatregelen’, zoals
strengere eisen voor autofabrikanten. Met dit pakket, verwacht Van Geel, zal
niet alleen de volksgezondheid gebaat zijn, maar zal tenminste tweederde
van de bouwplannen alsnog kunnen doorgaan, en uiteindelijk meer dan negentig
procent”, aldus zijn wordvoerder.
Voor het welslagen van Operatie Schone Lucht hangt veel af van de
houding van de Europese Commissie. Uitspraken van de Griekse eurocommissaris
Stavros Dimas (milieu) hebben deze week bestuurlijk Nederland weer enige hoop
gegeven. “Dimas heeft ons het sleuteltje gegeven van het slot op
Nederland”, zegt burgemeester Lamers van Houten. Niet alleen krijgt
Nederland waarschijnlijk enkele jaren langer de tijd om te voldoen aan de
normen voor fijn stof en stikstofdioxide, maar ook hoeft het aandeel van
zeezout in de concentratie fijn stof niet worden meegerekend.
De grootste klapper zou moeten komen van de Hollandse wens om te kunnen
‘salderen’. Dat wil zeggen dat als een bouwproject de luchtkwaliteit ter
plaatse zou schaden, dit toch kan doorgaan als elders deze verslechtering van
de luchtkwaliteit wordt gecompenseerd. Over de vraag in welke mate Nederland
hiermee uit de brand is geholpen, lopen de meningen uiteen. Lamers meldt
enthousiast dat de Europese Commissie een “gebiedsgerichte benadering”
toestaat. “Brussel geeft een interpretatie aan de richtlijn die de Raad van
State het alibi ontneemt om bouwplannen af te keuren”, zegt hij. Iets
terughoudender is het ministerie van VROM. “Dat moet allemaal nog
blijken.”
Onderzoekers van advies- en ingenieursbureau DHV zijn ronduit sceptisch
over het effect. De vraag is vooral hoe groot het gebied is waar de
saldobenadering mag worden toegepast. “De huidige Nederlandse wetgeving
staat onder voorwaarden een saldering op het niveau van een agglomeratie
toe”, zegt Arno Fluitman, projectmanager luchtkwaliteit bij DHV. “Dat
betekent dat bijvoorbeeld een rondweg om een dorp kan worden aangelegd. Maar
de plannen voor veel nieuwbouwwijken of nieuwe wegen zijn daarmee niet
geholpen.” Er liggen plannen van het kabinet om een saldering op nationaal
niveau mogelijk te maken, maar daarover moet de Raad van State nog een
uitspraak doen, waarschuwt Fluitman.
De Europese Commissie laat weten dat het lidstaten onder strikte
voorwaarden “flexibel” wil laten omgaan met de richtlijn voor
luchtkwaliteit, bijvoorbeeld door de landen meer tijd te gunnen, maar dat er
nog niets is afgesproken over een eventuele saldobenadering. En vooral mag
niet worden vergeten dat de maatregelen niet zijn bedoeld om de ontwikkeling
van een lidstaat te frustreren, maar om de gezondheid van Europeanen te
bevorderen. “Als bouwplan- nen niet doorgaan kost dat geld, maar als een
deel van de eigen bevolking vroegtijdig sterft, kost dat nog veel meer”, zo
heet het.
Federatie Bewonerscomités Nieuw Crooswijk